7.oda

Creed - What's This Life For 


Yönetmen: Peter Weir
Yıl: 1998
Başlangıç sahnesi: Şov programının yaratıcısı Christof’un jenerik konuşması ile başlıyor: “Artık aktörleri ve bize hissettirdikleri o sahte duyguları izlemekten bıktık. İhtişamlı gösterilerden ve özel efektlerden yorulduk. İçinde bulunduğu dünya, bazı açılardan sahte de olsa Truman'ın kendisinde yapay olan hiçbir şey yok. Senaryo yok, sufle yok. Her zaman Shakspeare gibi değil, ama samimi. Bu bir yaşam. İyi hissetmek için, televizyonlarını bütün gece açık bırakan izleyiciler biliyoruz. Benim için, özel hayatımla herkesin görebildiği hayatım arasında bir fark yok. Yaşamım... Benim yaşamım zaten Truman Show. Truman Show bir.. bir yaşam tarzı. Çok asil bir yaşam. Bu yaşam gerçekten huzurlu bir yaşam. Tamamen doğru. Tamamen gerçek. Burada hiçbir şey sahte değil. Bu şovda görebileceğiniz hiçbir şey sahte değil. Yalnızca kontrol altında.” -TRUMAN SHOW- 10.909'uncu gün.
Hikâye: Doğduğu günden beri 24 saatlik bir canlı TV şovunun yıldızı olduğunu, kendisinden başka bilmeyen kalmayan Truman Burbank’ın 30. yaşında, bir şeylerden şüphelenerek kaçmaya çalışması ve özgürlük mücadelesi.
Yer : Seaheaven Adası - Manhattan
Karakterler:
Truman Burbank (Jim Carrey): Bütün dünyanın izlediği, izlendiğini bilmeyen adam, 30 yaşında.
Christof (Ed Harris): Şov programının yapımcısı ve yönetmeni


Ya hayatımdaki herkes benim hikâyemde oynayan birer oyuncuysa?!

The Truman Show, 1998 yılından, daha 'Biri Bizi Gözetliyor' tarzı yarışma şovlarının olmadığı yıllardan, çok katmanlı, büyüleyici bir film. Sıradan filmlerden değil.

Truman Burbank, bir adada, mutlu ve huzurlu ve sakin bir kasabada yaşamaktadır. Güzel bir karısı, annesi, iyi bir dostu, arkadaşları, komşuları, işi vardır. Her şey sorunsuzdur hayatında. Ama adını koyamadığı büyük bir eksiklik vardır aslında. Gidememektedir. Truman çok istemesine rağmen o adadan başka hiçbir yere gidememektedir. Çocukken babası denizde gözünün önünde öldüğünden o günden beri denizden korkmaktadır. Hava veya kara yoluyla gitmeye kalktığında da mutlaka aksilikler çıkmaktadır. Çünkü aslında bu kasaba gerçek bir mekân değil bir film setidir. 24 saat aralıksız devam eden bir tv dizisinin setidir. Adanın her yanına yerleştirilmiş 50.000 kamera Trumanın yaşamını sürekli takip eder ve montajsız kurgusuz bir şekilde ekrana canlı olarak aktarır. Dolayısıyla adada yaşayan herkes dizinin bir parçası yani oyuncusudur. Truman’ın annesi karısı ve en yakın arkadaşı dahil herkes. Şov büyük bir başarıdır. İnsanlar 29 yıl boyunca bu programı hiç durmadan izlemişlerdir. “Bir Yıldız Doğuyor” şeklinde sunulan doğumunu 1.7 milyar insan izlemiş, ilk adımı 220 ülkeden takip edilmiştir. Başlangıçta tek bir kamerayla başlayan şov Truman büyüdükçe teknolojinin de ilerlemesiyle 50.000 kameraya ulaşmıştır.


Bir insanın hayatı, bütünüyle gizli kameraların karmaşık ağıyla kaydediliyor ve canlı yayın ile, montajsız, yirmi dört saat, haftanın yedi günü bütün dünya tarafından izleniyor. Herkes izlendiğinin farkında olmayan bir adamı izliyor!



Truman 30 yaşına geldiğinde hayatıyla ilgili bazı şeylerden şüphelenmeye başlıyor. Gökyüzünden bir spot lambası düşüyor bir sabah!? Ama hemen akabinde radyoda bir haber geçilerek toparlanıyor durum: lambanın bir uçaktan düştüğü ve neyseki kimsenin yaralanmadığını söylüyor haber. Yıllar önce ölen babasıyla karşılaşıyor, bunu da hemen kılıfına uyduruyorlar ve aslında babasının ölmediği ama hafızasını yitirdiği için senelerdir ortalıkta olmadığı anlaşılıyor.



Filme hayran kalmamak mümkün değil. Yönetmen Peter Weir, aslında Trumanın hayatını , bizim hayatımızın bir metaforu olarak kullanmış. Çağdaş toplumu kıyasıya eleştiriyor ve toplumsal, kültürel, dinsel, ailesel tüm kurumlara isyan edip özgürleşen, gerçek benliğini ancak böyle bulan ve korkmayıp buna sahip çıkan bireyi övüyor.

Film, Truman’ın hayatındaki insanların yaptıkları “rol”lerle, bizim günlük hayatta üstlendiğimiz “toplumsal roller”e gönderme yapıyor.

Bir röportajda şovun yaratıcısı Christof’a telefonla bağlanan bir seyirci sorar:
“Truman bunca yıldır neden hiç şüphelenmedi?”
Christof'un cevabı kısacık ama çok çarpıcıdır:
“Dünyanın gerçekliğini, bize sunulan haliyle kabul ederiz. İşte bu kadar basit.” 

Yani biz seyirciler, Truman, hayatın kocaman bir yalan olduğunu nasıl anlamaz diye düşünürken Weir bize bir başka soruyla yanıt veriyor:
“Siz nasıl anlamıyorsunuz?”


Truman’ın karısı taksitlerini ve sorumluluklarını hatırlatmaktadır, bebek istemektedir. Annesi zaten çoktan oğlunun sınırlarını çizmiş ve o sınırların dışına çıkmaması gerektiğini kafasına yerleştirmiştir. Öğretmeni; “dünyada artık keşfedilecek yer kalmadı, zaten her yer keşfedildi” diyerek onun merakını ve heyecanını söndürmüş, kâşif ruhunu öldürmüştür. Medya da sürekli dış dünyanın tehlikelerinden, kasabanın güzelliğinden bahseder. E bir de fobisi vardır: Deniz! Truman kapana kısılmış gibi bu huzurlu adaya kısılmıştır aslında. Çıkışı yok gibidir. Hayatındaki her şey şunu vurgulamaktadır: “ELİNDE OLANLA YETİNMEYİ ÖĞREN, HİÇBİR ŞEYİ DEĞİŞTİRME!”

Size çok tanıdık gelmiyor mu yukarıdaki paragraf?
Bizim hayatımızdan bir farkı var mı?
İşte tam da bu noktada çok emin olarak söyleyebiliriz ki: Film, bütün bu kişilerin, kurumların ve korkuların, bizim hayatımızda da özgürlüğün ve gerçekliğin önünde engel olduklarını gösteriyor.


Weir Tanrıyı da metaforlaştırıyor. Şovun yaratıcısı Christof = Dünyanın yaratıcısı Tanrı!
Christoph, Truman’ın yaşayacağı kasabayı tasarlar, gerekli olan yerde iklim ve hava durumunu belirler, kaderini çizer, kime aşık olacağını, engellerini, hayallerini, her şeyini “O” belirler. Ve bunu yaparken, Truman’a kötülük değil iyilik yaptığını düşünmektedir. Bu yüzden Truman’ın aslında şikayet etmeye bile hakkı yoktur. Çünkü “O”, Truman için bir cennet yaratmıştır.



Fakat Truman artık şüphelerinin kıskacından kurtulamaz, yalana tahammülü kalmaz ve adadan çıkış yollarını arar. En sonunda en büyük korkusunu yenerek denize açılır. Set ekibi ve Christof, onun geri dönmesini sağlamak için denizde fırtına dev dalgalar yaratırlar fakat Truman pes etmez ve sonunda o fırtınaları da atlatır. Tam artık kurtulduğunu sanıp güneşli denizde ilerlerken teknesi bir den gökyüzüne çarpar! Çünkü onun gökyüzü olarak yıllardır gördüğü şey aslında gökyüzü görünümlü set duvarıdır.

Kendisine sunulan dünyanın gerçekliğini reddeden Truman, cesareti ve azmi sayesinde yaratıcısını yenmiş ve sahte dünyanın sınırına ulaşmıştır. Ve tam o sınırda şovun yaratıcıyla aralarında bir konuşma geçer:
Truman: "Hiçbir şey mi gerçek değildi?"
Christoph: "Sen gerçektin!
(Truman’in adı “true man” yani “gerçek insan”, sahte dünyadaki tek gerçek insan) 
Seni izlemeyi bu kadar güzel yapan da buydu. Beni dinle Truman. Dışarıda, senin için yarattığım bu dünyadan daha fazla gerçeklik yok. Aynı yalanlar. Aynı ikiyüzlülük. Ama benim dünyamda korkacak hiçbir şeyin yok."


Şimdi Truman’ın önünde özgür ve gerçek bir dünyaya açılan kapı durmaktadır. Bu kapıyı araladığında Truman’ı zifiri bir karanlık karşılar. Yani: BELİRSİZLİK!
İşte asıl cesaret gerektiren nokta burasıdır.
Eski, alıştığı ve güvenli olduğu hayatı bırakmak ve içerdiği tüm belirsizliğe rağmen yeni hayata başlamak! 

The Truman Show.. Hem iğneleyici, hem dokunaklı, hem komik, hem de derin..



Fragman: